تصاویر کمیاب و تاریخی از نخستین بوستان تهران که اثری از آن نیست | وقتی تهرانیها نمیدانستند پارک چیست!
تاریخ انتشار: ۳۱ مرداد ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۸۰۸۸۸۶
همشهری آنلاین – حسن حسنزاده: از نخستین پارک تهران، فقط یک در چوبی مانده و نامی که روی تابلوی شهرداری جلب توجه میکند. کوچه «پارک امینالدوله» را ساکنان محدوده دروازه شمیران خوب میشناسند و احتمالا روایتهای زیبایی بیحد و حصر آن باغ را شنیدهاند، اما حتی موسفیدان این محله هم تصویری ازآن پارک دلگشا در ذهن ندارند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
قصههای خواندنی تهران را اینجا ببینید
اگرچه تصاویر زیادی از آن باغ ثبت نشده، اما در آثار مکتوب و خاطرات رجال قاجار، وصف درختان انبوه این باغ، آواز خوش پرندگان و دریاچه و فوارههای دلربای آن رفته است. پارک امینالدوله اگرچه دهههاست که به خاطره تبدیل شده و مثل بسیاری از باغهای دلگشای تهران قدیم جای خود را به آپارتمانها و سازههای بدقواره داده است، اما این پارک در تاریخ معاصر تهران اهمیت فراوانی دارد. پارک امینالدوله، اولین پارک عمومی تهران است و اصلا تهرانیها با قدم گذاشتن در گستره سبز این باغ بود که برای اولین بار با معنای مکانی به اسم پارک آشنا شدند. «علیرضا زمانی» تهرانشناس و تاریخپژوه از مالک و سازنده این پارک میگوید: «با استناد به نقشهها و عکسهای هوایی قدیمی موجود از تهران، باغ امینالدوله یا به عبارتی همان پارک امینالدوله حدود ۱۵۰ سال پیش یعنی در اوایل سال ۱۲۹۰ قمری توسط «میرزا علیخان امینالدوله» ساخته شد. امینالدوله وزیر ناصرالدینشاه و صدراعظم مظفرالدینشاه و از رجال بانفوذ دوران قاجار بود.»
قصه تولد نخستین پارک تهرانباغ ۲۷ هکتاری امینالدوله اما چگونه تبدیل به اولین پارک عمومی تهران شد؟ جالب است بدانید اولین پارک تهران همه روزه برای تهرانیها قابل استفاده نبود و امینالدوله باغ دلانگیزش را روزهای خاصی از سال در اختیار عموم مردم قرار میداد. زمانی در اینباره میگوید: «وقتی امینالدوله از سفر فرنگ بازگشت و تصمیم گرفت از نمادهای فرنگی برای ساختن یک باغ دلانگیز در تهران استفاده کند، اولین پارک تهران هم به وجود آمد.» همچنانکه «غلامحسین افضلالملک» تاریخنگار دوران مظفری و ناصری در کتاب خاطراتش نوشته است: «علیخان امینالدوله نخستین کسی بود که در ایران پارک ساخت و این لفظ را متداول کرد.» زمانی ادامه میدهد: «معروف است که امینالدوله که در یکی از سفرهای ناصرالدینشاه به انگلیس او را همراهی میکرد، بعد از دیدن پارکهای انگلیسی یک دل نه صد عاشق آن پارکها شد. او تصمیم گرفت در ملک بزرگی که در محدوده دروازه شمیران داشت یک باغ تمامعیار و شبیه به همان پارکهای انگلیسی برای خودش بسازد. اما باغ امینالدوله که به دلیل شباهت به پارکهای انگلیسی به پارک امینالدوله معروف شد، درآغاز کاربری عمومی نداشت. در واقع، این باغ زیبا در ابتدا مخصوص پذیرایی از مهمانها و جلسات شخصی امینالدوله بود اما در روزهای خاصی از سال در باغ را برای عموم مردم هم باز میکردند.»
در وصف زیبایی پارک امینالدولهاما زیباییهای منحصر به فرد باغ امینالدوله که باعث شد عنوان اولین پارک تهران را به دست بیاورد چه بود؟ دروصف زیبایی پارک امینالدوله روایتهای بسیاری در خاطرات رجال قاجار ثبت شده است. قنات جاری در این پارک، مرغابیهایی که در دریاچه زیبای میانه باغ بیوقفه مشغول بازی بودند و جالبتر از آن، وجود قایقهای تفریحی در این دریاچه، همگی از جذابیت وصفنشدنی پارک امینالدوله برای تهرانیها خبر میدهد. اما شاید مهمترین جاذبه آن پارک باصفا که به منبع الهام پارکهای مدرن تهران تبدیل شد، دریاچه ۲ هزار مترمربعی آن پارک باشد؛ دریاچهای که آب آن از قنات امینالدوله تامین میشد و زیبایی آن در تصاویر به جا مانده از این پارک تاریخی ثبت شده است. همچنین وجود قایقهای تفریحی و جزیرهای در مرکز دریاچه که با یک پل چوبی به عمارت کلاهفرنگی راه داشت، از مهمترین تفاوتهای این باغ با باغهای متدوال در تهران بود.
وقایع تاریخی که با این پارک گره خوردهانداما سرنوشت پارک امینالدوله چه شد؟ مورخان آوردهاند که اولین پارک تهران بعد از امینالدوله به پسرش «محسن امینالدوله» و سپس عروسش «فخرالدوله» به ارث رسید و سالها بعد مثل بسیاری از باغهای تهران در مسیر توسعه ساخت و سازهای شهر قربانی شد. امروز دیگر نشانی از پارک امینالدوله باقی نمانده و تنها همان در چوبی و تابلوی شهرداری که کوچهای به نام «پارک امینالدوله» را به رهگذران نشان میدهد، آخرین یادگاریهای آن پارک تاریخی است. با وجود این، نام این باغ با ۳ رویداد بزرگ تاریخی گره خورده است که اشاره به آن خالی از لطف نیست.
جلسه تصمیمگیری برای عزل نایبالسلطنه از وزارت جنگ که در همین باغ برگزار شد. پناه بردن عدهای از نمایندهگان و روزنامهنگاران به این پارک در جریان به توپ بستن مجلس شهادت استاد مرتضی مطهری در کوچه پارک امینالدوله و در زمانی که دیگر خبری از این پارک تاریخی نبود کد خبر 699390 برچسبها تاریخ - باستان شناسی محله تاریخ - بناها دریا و دریاچه هویت شهری همشهری محله تاریخ - بافت تاریخی فضای سبز تاریخ عمومی ایران بوستان قایقرانیمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: تاریخ باستان شناسی محله تاریخ بناها دریا و دریاچه هویت شهری همشهری محله تاریخ بافت تاریخی فضای سبز تاریخ عمومی ایران بوستان قایقرانی اولین پارک تهران پارک امین الدوله تهرانی ها آن پارک پارک ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۸۰۸۸۸۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
روایتهایی از نخستین شرکتهای مسافربری | وقتی گاریخانهها به گاراژ تبدیل شدند
همشهری آنلاین- حمیدرضا رسولی:تا قبل از ورود نخستین اتومبیل ها به تهران، پایتختنشینها مسیرهای کوتاه را با وسایلی مثل گاری، درشکه، پالکی و تخت روان می پیمودند و مسیرهای نسبتا طولانی را با اسب و درشکه طی می کردند، اما پدیده ای به نام اتومبیل معادلات را به کلی تغییر داد و با همه مخاطراتی که داشت عبور و مرور اهالی تهران به نقاط دور و نزدیک را سهل و آسان کرد.
قصههای خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
گاراژها درست در چنین دوره ای و برای استقرار اتوبوس های بینشهری در گوشه و کنار تهران متولد شدند و مردم برای سفر به شهرهای دور و نزدیک کافی بود خودشان را به نزدیکترین گاراژ مسافربری برسانند.
داریوش شهبازی، تهرانپژوه، معتقد است گاراژها از اواخر دوره قاجار پدیدار شدند و تغییراتی بنیادی در سبک زندگی اهالی تهران پدید آوردند: «تهران حدود سال ۱۳۰۰ و همسو با سیر تحولات انقلاب صنعتی در کلانشهرهای دنیا پیشرفت میکرد و یکی از نشانه های پیشرفت ورود اتومبیل به خیابان های بود. بعد از این اتفاق مهم بود که کاروانسراها به گاریخانه و در گامهای بعدی به گاراژ تبدیل شدند. این روند در دوره حکومت احمدشاه قاجار طی شد و با آزمون و خطاهای بسیاری همراه بود.»
وقتی عبور و مرو با اتومبیل در خیابان های تهران با اقبال عجیب مردم همراه شد، بسیاری از رجال بانفوذ و متمول دوره قاجار مثل وثوقالدوله و امینالضرب از اروپایی ها اتومبیل خریدند و به عنوان وسیله نقلیه شخصی به تهران آوردند. بعد هم با واردات اتوبوس هایی که مخصوص حمل بار و مسافر بود به تهران، گاراژهایی که محل تجمع درشکه و گاری بود به توقفگاه اتوبوس ها تبدیل شدند.
شهبازی درباره تولد نخستین گاراژ در پایتخت می گوید: «گاریخانه سید اسدالله در خیابان چراغبرق قدیم (امیرکبیر فعلی) نخستین جایی بود که پس از قانون سجل احوال و سجل گرفتن به گاراژ تبدیل شد و از "گاریخانه سید اسدالله" به "گاراژ حسینی" تغییر نام داد. مدتی بعد "گاراژ فولادی" در محدوده شمالی گود عربها و "گاراژ فردشیشه" در سهراه امینحضور برای توقف اتوبوسها در نظر گرفته شد. آنموقع مسافرها به گاراژ حسینی می رفتند و گاراژ فولادی به اتوبوسهایی اختصاص داشت که کارشان حمل بسته های پستی از شهرهای مختلف و رساندنشان به دست مردم تهران بود و گاراژ فردشیشه مختص حمل و جابهجایی بار بود.»
در دوره پهلوی تعداد گاراژهای تهران به سرعت زیاد شد و گاراژهای بی ام تی، عدل، اتوفردوسی، میهننورد و ... در محدوده میدان توپخانه قدیم تا خیابان های ناصرخسرو، بابهمایون و فردوسی کنونی ایجاد شدند، اما در سال ۱۳۵۹ و با اجرای طرح ساماندهی اتوبوسهای بینشهری به ترمینال جنوب که نیمهساخته بود نقل مکان کردند و به خاطره ای در ذهن تهراننشینها تبدیل شدند.
کد خبر 848264 برچسبها تهران قدیم همشهری محله تهران